บทคัดย่อ:

การศึกษาแก้วสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลายที่พบในภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงประเภทของวัตถุที่ทำจากแก้วในประเทศไทยสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ว่ามีแบบใดบ้าง และศึกษาเปรียบเทียบระหว่างแหล่งโบราณคดีในแต่ละพื้นที่ศึกษา โดยการศึกษาในครั้งนี้ได้นำตัวอย่างของลูกปัดแก้วไปศึกษาองค์ประกอบทางเคมีด้วยอุปกรณ์วิเคราะห์ในกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องกราด เพื่อศึกษาเปรียบเทียบระหว่างแหล่งโบราณคดีทั้งในประเทศและนอกประเทศอีกด้วย

ผลการศึกษาพบว่าสมัยก่อนประวัติศาสตร์ในภาคกลางของประเทศไทยมีโบราณวัตถุที่ทำจากแก้วในรูปแบบของลูกปัด ซึ่งนิยมลูกปัดทรงกลมมากที่สุด ในขณะที่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นิยมลูกปัดทรงเกือบเป็นแผ่นแบนมากที่สุด โดยทั้งสองภาคพบลูกปัดหลากสี ได้แก่ สีน้ำเงิน สีเขียว สีแดง สีส้ม และสีเหลือง

นอกจากนี้สมัยก่อนประวัติศาสตร์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ยังพบแบบของลูกปัดที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะวัฒนธรรมบ้านเชียง นั่นคือลูกปัดทรงกรวยประกบกัน (Truncated Bicone) ขนาดใหญ่ และลูกปัดทรงกระบอกยาวคล้ายหลอด ซึ่งทั้ง 2 แบบ พบเฉพาะสีน้ำเงิน และสีเขียว

การศึกษาเปรียบเทียบองค์ประกอบทางเคมีของแก้วที่พบในแหล่งโบราณคดีแห่งต่างๆ พบว่าแก้วที่พบในแหล่งโบราณคดีในประเทศไทยทั้งภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีความคล้ายกับแก้วที่พบในแหล่งโบราณคดีในประเทศอินเดีย และแหล่งโบราณคดีในประเทศเวียดนาม

ABSTRACT:

This research aims to study the typology of ancient glass and to study the similarities and the differences between various archaeological sites. Some glass was sampled for study using a Scanning Electron Microscope (SEM) for the purpose of analyzing the chemical composition in glass beads to compare with archaeological sites in Thailand and other countries.

The results of the study were: 1) Prehistoric glass in the central and northeastern regions were glass beads. 2) The annular, cylinder disk, and oblate beads were the most popular. 3) Truncated bicone beads, and long tube beads were only found at Ban Chiang archaeological site. 4) The comparison of the chemical analyses show that central and northeastern Thailand archaeological sites shared similarities with archaeological sites in both India and Vietnam.