บทคัดย่อ:

การศึกษาเทคโนโลยีการผลิตกุณฑีด้วยวิธีศิลาวรรณนานี้เป็นส่วนหนึ่งในวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโทเรื่อง รูปแบบและบทบาทหน้าที่ของกุณฑีในช่วงก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 โดยได้รับการสนับสนุนการวิจัยโดยโครงการทุนวิจัยมหาบัณฑิต สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย(สกว.) ด้านมนุษย์ศาสตร์ สังคมศาสตร์ทั้งนี้เพื่อต้องการศึกษาเทคโนโลยีการผลิต ภาชนะประเภทกุณฑีที่พบในแต่ละภูมิภาคในเชิงลึก โดยศึกษาส่วนผสม เทคนิคการขึ้นรูปภาชนะการตกแต่งที่ผิวนอก อุณหภูมิและการเผาภาชนะ

ผลการศึกษาเชิงลึก พบว่ากุณฑีที่พบในแหล่งโบราณในภาคกลางมีเทคนิคการใส่ส่วนผสมที่หลากหลายกว่าแหล่งโบราณคดีในภาคใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ กล่าวคือ กุณฑีที่พบในแหล่งโบราณคดีภาคกลาง พบทั้งใช้ดินธรรมชาติและมีการเติมทรายหรือแกลบลงในดินที่จะใช้ปน ภาคตะวัน - ออกเฉียงเหนือพบว่าเทคนิคการใส่แกลบข้าวลงในดินปน ภาคใต้พบเทคนิคการปนที่เลือกใช้ดินธรรมชาติ

เทคโนโลยีการขึ้นรูปภาชนะนั้น พบว่ามีเทคนิคการขึ้นรูป 2 วิธี คือ ขึ้นรูปด้วยแปนหมุนและขึ้นรูปด้วยมือ

การตกแต่งที่ผิวนอกของภาชนะกุณฑีนั้น พบว่ามี 5 วิธีด้วยกัน ได้แก่ การตกแต่งแบบเรียบซึ่งเป็นการตกแต่งที่พบมากที่สุดโดยพบในตัวอย่างที่พบ ในแหล่งโบราณคดีทุกภาค การตกแต่งแบบรมดำเพื่อให้ผิวภาชนะมีสีดำการตกแต่งการขัดผิวการตกแต่งการขัดผิวและเขียนสี และการตกแต่ง โดยการขัดผิว และทานำดิน

เมื่อ พิจารณาอุณหภูมิและลักษณะการเผาภาชนะพบว่าตัวอย่างกุณฑีที่พบในแหล่งโบราณคดีทั้ง 3 ภูมิ ภาคของไทย อาจเผาแบบกลางแจ้งในอุณหภูมิไม่เกิน 550 องศาเซลเซียส

ABSTRACT:

This research shows that kendis are earthenware and are made from the local clay. The technology used in the production of kendis that are represented through petrographic analysis also shows us that the production of kendis in central Thailand have utilized three distinctive methods of production. The first production method involves the use of natural soil, the second production method involves the use of sand and the third production method involves the use of rice husks. The production though of kendis in northeastern Thailand was quite different. Kendis found in north-eastern Thailand were produced by adding rice husks to the clay. Kendis found in Southern of Thailand were produced using natural soil.

Kendis were generally formed using the wheel-throwing method and the free-hand forming method using a clay anvil. As for the surface finishing, kendis were decorated using a variety of techniques including smoothing, black burnishing, polishing, polishing and painting, polishing and slipping. The firing temperatures for the pottery ranges up to 550°c.