บทคัดย่อ:

บทความนี้มุ่งนำเสนอสารสำคัญของวรรณคดีเรื่องนิราสสังขารซึ่งบอกเล่าเรื่องราวการเดินทางในจินตนาการของกวีที่มีแนวคิดและหลักธรรมทางพุทธศาสนาเข้ามาเกี่ยวข้อง ได้แก่ ขันธ์ห้า  สังสารวัฏ  นิพพาน  ไตรลักษณ์  และอริยสัจสี่  นิราศเรื่องนี้เป็นตัวอย่างอันดีที่ชี้ให้เห็นว่าในการถ่ายทอดหลักธรรมมิได้จำกัดอยู่เฉพาะในคัมภีร์หรือตำราทางศาสนาเท่านั้น แต่ยังสามารถสื่อสารในรูปแบบของวรรณคดีนิราศได้ด้วย  นอกจากนั้นนิราสสังขารยังต่างกับวรรณคดีนิราศเรื่องอื่นๆ คือไม่ได้นำเสนอเรื่องราวการเดินทางของกวีที่จำต้องจากถิ่นที่อยู่และคนรัก  หากแต่เป็นการละจากร่างกายและความเป็นตัวตนเพื่อเป้าหมายสูงสุดคือความหลุดพ้นจากสังสารวัฏ  การเดินทางในวรรณคดีเรื่องนี้จึงเป็นการปล่อยวางทุกสิ่งเพื่อไปสู่นิพพานซึ่งเป็นความสุขสงบอย่างแท้จริง

ABSTRACT:

This article aims to present the content of Niras Sangkhara which is a literary work that tells the story of an imaginative journey of the writer. Niras Sangkhara presents the Buddhist concepts and Buddhist doctrines, namely Pañcakkhandha (the Five Aggregates), Saṁsāravaṭṭa (Cycle of Birth and Death), Tilakkhaṇa (the Three Characteristics), and Cattāri Ariyasaccāni (the Four Noble Truths).  This work is a good example to show that the Buddhist doctrines can be expounded not only in usual religious texts, but also in poetry.  Niras Sangkhara is different from other titles of the same genre in that it is not the story of a poet who has to travel far away from his hometown and lover, but away from his corporeal body.  The journey in this literary work is the desertion of the world of transience in order to reach Nirvana, the true peace.