บทคัดย่อ:

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อของกวีในการการสดุดีกษัตริย์ที่สะท้อนผ่านกวิสมยะหรือขนบการประพันธ์ของกวี ข้อมูลที่นำมาศึกษา คือ จารึกภาษาสันสกฤตที่พบในประเทศไทย จำนวน 7 หลัก ได้แก่ (1) จารึกวัดเสมาเมือง (2) จารึกสด๊กก๊อกธม 2 (3) จารึกปราสาททัพเสียม 2 (4) จารึกพบที่ปราสาทพนมรุ้ง (5) จารึกประจำอาโรคยศาลา ตาเมือนโต๊จ (6) จารึกวัดหัวเวียงเมืองไชยา 1 (7) จารึกเมืองเสมา  ผลการศึกษาพบว่ากวีแสดงความเชื่อในการสดุดีกษัตริย์ที่ปรากฏในกวิสมยะ (ขนบของกวี) ซึ่งมีลักษณะร่วมกัน 10 ประการ คือ  (1) พระพรหมเป็นเทพผู้สร้างกษัตริย์ขึ้นมา (2) พระเกียรติยศของกษัตริย์ขจรขจายไม่มีที่สิ้นสุด (3) กษัตริย์มีพระบรมเดชานุภาพเหมือนกับพระอาทิตย์(4)กษัตริย์มีความงามเหมือนกับพระจันทร์  (5) กษัตริย์มีคุณลักษณะเหมือนกับพระจันทร์และพระอาทิตย์ (6) กษัตริย์มีความงามเหมือนกับกามเทพ หรืองามยิ่งกว่ากามเทพ (7) พระนางลักษมีมีความสัมพันธ์กับกษัตริย์อย่างแนบแน่น (8) กษัตริย์ทรงมีความรอบรู้เป็นเลิศ  (9) พระบาทของกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ได้รับการยกย่องโดยกษัตริย์องค์อื่น (10) กษัตริย์มีความสัมพันธ์กับพันธุ์ไม้ใหญ่หรือพันธุ์ไม้วิเศษ จากการศึกษาครั้งนี้ทำให้เห็นความเชื่อของกวีที่มองภาพลักษณ์กษัตริย์ว่าเป็นบุคคลแตกต่างจากบุคคลโดยทั่วไป คือ กษัตริย์ทรงเป็นสมมติเทพหรือเทวราชา ทรงมีคุณสมบัติภายนอกด้านรูปโฉมน่าชื่นชม ทรงมีความเก่งกล้าสามารถ และมีอำนาจมาก ทรงเป็นนักปราชญ์ และประการสุดท้ายกษัตริย์ทรงมีคุณต่อทวยราษฎร์

ABSTRACT:

This paper aims to study thebeliefs of the poet’s praising of the kings through the poetic convention or kavisamaya.The samples were 7 Sanskrit Inscriptions found in Thailand (1) Wat-Sema-Mueang Inscription, (2) Sdokkok-Thom II Inscription, (3) Prasat-Thap-Siam II Inscription, (4) Prasat-Phnom-Rung Inscription, (5) Prasat-Ta-Mian-Tot Inscription, (6) Wat-Hua-Weang-Mueang-Chaiya I Inscription, (7) Mueang-sema Inscription. From the study, it is found that there were 10 kinds of belief regarding to the kavisamaya for praising the kings:  (1) Brahman was the creator of the kings; (2) the glory of the kings pervades infinitely; (3) thekings were as powerful as the sun; (4) the kings were as beautiful as the moon; (5) the kings had the same features as the moon and the sun; (6) the kings were as beautiful as or more than Kāmadeva (god of love); (7) Goddess Lakṣmī had a close relationship with the kings; (8) thekings were omniscient; (9) the great kings’ feet were honored by other kings; (10) the kings were associated with gigantic or magical trees. It was found that the poets who praised the kings believed that the kings’ image was different from other normal people: the kings were demigod or “Devarājā” whose characteristics were admirable, bold and absolutely powerful, they were sages, and they werebeneficial to their citizens.