บทคัดย่อ:

“พระพิหาร” หรือ “พระวิหาร (น้อย)” เป็นอาคารประเภทพระวิหารหลวงตั้งอยู่หน้าพระสุทธเสลเจดีย์ โดยตั้งอยู่บนยอดเขาทางทิศตะวันออกของเขามหาสวรรค์ ซึ่งเป็นเขตพุทธสถานของพระราชวังพระนครคีรี  ที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปศิลาอ่อนเป็นพระประธาน ในสมัยรัชกาลที่ 4  พระวิหารน้อยและพื้นที่บนยอดเขาทางทิศตะวันออกยังไม่มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการ หากแต่เป็นที่รับรู้กันโดยทั่วไปว่าพื้นที่ยอดเขาทางทิศตะวันออกเสมือนเป็นวัดประจำพระราชวัง จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 6 จึงได้มีการกล่าวถึงพื้นที่ทางทิศตะวันออกว่าเป็น “วัดพระแก้วน้อย” ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นการจำลองแบบวัดพระศรี-รัตนศาสดาราม กรุงเทพฯ ภายใต้แนวคิดเป็นวัดประจำพระราชวัง อย่างไรก็ตามจากการศึกษาทางประวัติศาสตร์และรูปแบบศิลปกรรม พบว่าพระวิหาร(น้อย) มีความใกล้เคียงกับพุทธรัตนสถานมากกว่า พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยพระวิหาร (น้อย) มีรูปแบบและประวัติการก่อสร้างที่มีระยะเวลาใกล้เคียงกับ “พระพุทธรัตนสถาน” ซึ่งเป็นอาคารที่ตั้งอยู่ในพระอภิเนาว์นิเวศน์ สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของพระบรมมหาราชวัง กรุงเทพฯ และมีสถานะเสมือนเป็นวัดในพระราชวังเช่นเดียวกับวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

ABSTRACT:

Phra vihara (Noi) is the type of the main vihara, located in front of the Phra Sutthasela Chedi on the eastern peak of Khao Maha Sawan, in the Buddhist area of Phranakhon Khiri Palace, built in the reign of King Rama 4. Inside Phra vihara (Noi) is a marble Buddha statue. During the reign of King Rama 4, this building didn’t have an official name but it was known as the royal temple of the palace. Until the reign of King Rama 6, the eastern peak was called “Wat Phra Kaew Noi” which was believed to replicate the royal temple in the Grand Palace in Bangkok. When the Fine Arts Department collected information from ancient monuments in Petchaburi Province, they recorded the Phra vihara (Noi) as the ordination hall of Wat Phra Si Rattana Satsadaram. However, the results of historical research by the Fine Arts department demonstrate that Phra vihara (Noi) is similar to Phra Phuttarattanasatan, a building located in the Grand Palace more so than Wat Phra Si Rattana Satsadaram.